“Ik juich het laatstewilmiddel zeer toe en wil het graag in huis hebben. Ik zou ook meteen lid worden van een inkoopgroep. Als het gaat om het zelfgekozen levenseinde kies ik voor autonomie. Daar ben ik me eigenlijk al heel lang van bewust. Een waardig levenseinde is voor mij essentieel en ik wil zelf de regie hebben. Ik wil er zelf uit kunnen stappen op het moment dat het leven voor mij niet meer zinvol is. Als ik bijvoorbeeld blind zou worden of als ik mijn armen niet meer zou kunnen gebruiken en helemaal afhankelijk zou zijn van anderen.
Deze standpunten heb ik van huis uit meegekregen. Mijn vader was een zelfbewust en intelligent mens. Toen bij hem vasculaire dementie werd geconstateerd heeft hij nog enkele jaren redelijk kunnen functioneren in zijn eigen huis, samen met mijn moeder. Daarna moesten ze verhuizen naar een appartement van een zorginstelling, waar ze hun eigen woonruimte hadden en verpleeghuiszorg kregen. Het ging daar steeds slechter met hem en er ontstond een mensonwaardige situatie. Een probleem was dat hij wel een wilsverklaring had, maar die was niet regelmatig ‘ververst’ bij de huisarts. Hij werd blind en kon veel dingen niet meer op een rij krijgen. Als de huisarts kwam zei hij de ene keer ‘ik wil wel een spuitje’ en de andere keer ‘tja, ouderdom komt nu eenmaal met gebreken’. In die tijd hoorde ik een uitspraak die mij zeer heeft geraakt: ‘je kunt ook te lang leven’. Daar zinspeelde mijn vader ook regelmatig op. Voor mij was helder dat het voor hem mooi was geweest. We hebben nog overwogen om de Levenseindekliniek in te schakelen, maar dan kom je ook dilemma’s tegen. Ten eerste ben jij dan degene die een stervensscenario in gang zet en dat is een grote verantwoordelijkheid. Ten tweede is het niet eenvoudig om dan nog alle familieleden op één lijn te krijgen.
Een kennis van me heeft zijn eigen dood heel mooi geregeld. Hij had dierbare herinneringen aan Indonesië en wilde opgebaard worden in de kledij van dat land. Een week voor de datum van de euthanasie ging hij met zijn vrienden naar de zaal waar hij later opgebaard wilde liggen. Mogelijk wat ongemakkelijk voor mensen, maar voor mij is dit een prachtig voorbeeld van eigen regie bij het zelfgekozen levenseinde.
We leven in een samenleving met veel babyboomers en dat zal leiden tot veel gevallen van vergevorderde dementie. Veel mensen van deze generatie en ook jongeren van de generaties daarna vinden het vanzelfsprekend om zelf de regie te hebben in levensvraagstukken. Dat hoort bij de huidige individualistische samenleving. Voor mij zou het verbazingwekkend zijn als de politiek deze ontwikkelingen naast zich neerlegt. We moeten veel meer werken aan draagvlak in de maatschappij voor de eigen keuze. Dat neemt niet weg dat ik me bewust ben van de discussiepunten. Ook ik vind het lastig om het laatstewilmiddel zomaar ter beschikking te stellen aan bijvoorbeeld psychiatrische patiënten. Dat is anders voor iemand met psychiatrische problemen die al jarenlang heeft aangegeven dood te willen. Ook bij iemand met vergevorderde dementie, die al twintig jaar eerder een doodswens heeft vastgelegd bij deze aandoening, vind ik dat het middel beschikbaar moet zijn. Probleem is natuurlijk wel: wie gaat dat middel toedienen als de persoon dat zelf niet meer kan?
Ik ben mij natuurlijk bewust van de strafrechtelijke situatie: hulp bij zelfdoding en het geven van een laatstewilmiddel is strafbaar. Ik denk dat ik de volgende aanpak zou kiezen: ik maak een videofilm waarin ik uitleg wat mijn motieven zijn om het middel te nemen en waarin ik expliciet aangeef dat het mijn eigen keuze is. Ook geef ik aan dat ik het middel zelf gekocht heb en dat mijn omgeving daar niks van wist. Zo hoop ik te vermijden dat anderen de dupe worden van mijn persoonlijke beslissingen.”